نگاهی به فرش باد ، فیلمی با محوریت فرش دستباف ایرانی

نگاهی به فرش باد ، فیلمی با محوریت فرش دستباف ایرانی:

فرش دستباف ایرانی بدون شک نمادی از فرهنگ و هنر ایرانی در جهان است. در این میان تلاش‌های زیادی نیز برای معرفی بیشتر انواع گوناگون این دست‌بافته‌های تماشایی انجام شده است. از عکاسی‌های حرفه‌ای و هنری تا ساخت مستندهای گوناگون، از جمله این تلاش‌ها بوده‌اند.

در این میان دنیای سینما نیز از این قافله عقب نمانده و فیلم‌های داستانی متعددی طرح اصلی فیلمنامه خود را با نگاهی به قالی ایرانی پیش برده‌اند. سینماگران ایرانی تلاش‌های موفق زیادی، همچون ساخت مجموعه فرش ایرانی توسط کارگردانان به نامی همچون میرکریمی، مخملباف، بیضایی و … را در راستای اشاعه هنر فرش‌بافی انجام داده‌اند.

شاید به جرات بتوان گفت یکی از موفق‌ترین این فیلم‌ها، فیلم سینمایی فرش باد ساخته کمال تبریزی است. فیلمی که در سال 1381 ساخته شد و توانست نظر مثبت بسیاری از منتقدان و تماشاگران را به خود جلب کند.

از جمله مهم‌ترین نکات این فیلم باید به همکاری سینمای ایران با سینمای ژاپن اشاره کرد. این فیلم که در ژانر اجتماعی و خانوادگی ساخته شده، روایت‌گر داستان یک زن ژاپنی است که سفارش بافت یک فرش را به ایرانی‌ها سپرده است. در این فیلم بازیگرانی مثل رضا کیانیان، تاکااکی اینوکی، فریبا کامران، مریم بوبانی و میو یاگی‌یو به ایفای نقش پرداخته‌اند.

داستان فیلم فرش باد

در خلاصه این فیلم آمده است یک خانم طراح ژاپنی برای کارناوال سالانه شهر تاکایاما قصد دارد سفارش بافت یک فرش را به قالی‌بافان اصفهانی بدهد. اما به دلیل یک سانحه جان خود را از دست می‌دهد و سفارش نیمه‌کاره باقی می‌ماند. شوهر این خانم به همراه دخترش برای ادای دین به همسر و بافته شدن قالی راهی ایران می‌شوند.

در ایران آن‌ها مهمان اکبر و فریبا می‌شوند. اکبر همان دلالی‌ست که قبلا پول فرش را از خانم ژاپنی گرفته و حالا در تلاش است تا به کمک آن‌ها بیاید تا در اسرع وقت فرش آماده شود. مرد ژاپنی، یعنی ماکاتو و دخترش در کنار بافندگان ایرانی، مدتی را زندگی می‌کنند و به مرور زمان ارتباط خوبی بین آن‌ها شکل می‌گیرد.

دختر که نامش ساکورا است و بعد از مرگ مادرش دچار افسردگی شده، در این مدت با ایجاد ارتباط با دوستان ایرانی‌اش و به خصوص نوجوانی به نام روزبه، روحیه خود را تا حدودی بازمی‌گرداند. ماکاتو نیز فرهنگ ایرانی را پسندیده و در تلاش برای آشنایی بیشتر با آن قرار می‌گیرد.

در مسیر بافت این فرش چند بار مشکلاتی ایجاد می‌شود، اما در نهایت با پیگیری‌ها و تلاش‌های فراوان، فرش بافته می‌شود. گره‌های پایانی فرش را آدم‌های مختلفی انجام می‌دهند و هر کدام آرزویی می‌کنند. ساکورا و روزبه نیز گره‌هایی به رنگ سبز و صورتی بر روی فرش ایجاد می‌کنند. در نهایت فرش آماده می‌شود و ساکورا به همراه پدرش به کشورشان بازمی‌گردند و فرش را به کارناوال می‌رسانند. در این میان آن دو گره نیز چشمگیر می‌شوند و فیلم به پایان می‌رسد.

نکات ویژه این فیلم:

از جمله نکات مهم این فیلم می‌توان به تلاش فیلم‌ساز در برقراری ارتباط فرهنگی میان دو کشور اشاره نمود. سکانسی که در آن اکبر، ماکاتو را به نماز جمعه می‌برد از جمله این تلاش‌هاست. در این سکانس ماکاتو با دیدن رکوع و سجده نمارگزاران، آئین عبادی دین خویش را انجام می‌دهد و به عبادت خدا می‌پردازد.

از نکات مهم دیگر باید به نگاه فیلم‌ساز به مراسمی سنتی و قدیمی در ژاپن اشاره نمود. گفته شده در حدود 200 سال قبل در بعضی مراسم مذهبی ژاپنی به جای پرده‌های مذهبی، فرش ایرانی آویزان می‌شده است. تبریزی در مصاحبه‌ای اعلام نموده که در ساخت این فیلم تلاشش بر بازنمایی مدرنی از آن رویداد بوده است. تلاشی که می‌تواند به تبادل فرهنگی بیشتری بین دو کشور بپردازد.

در همین راستا می‌توان گفت تقدسی که به فرش ایرانی در چنین مراسمی داده شده است، سوژه اصلی تفکرات سازندگان این فیلم بوده است. استفاده از تصاویری همچون وضو گرفتن بافندگان، گره زدن و آرزو کردن و مراد گرفتن، نماز خواندن فردی مومن بر روی فرش بعد از بافت و … توانسته این تقدس را بیشتر و بیشتر نمایان سازد.

تبریزی در ارتباط با همین موضوع در جایی اعلام کرده بود که پس از نمایش فیلم، بعضی میهمانان خارجی اشاره می‌کردند پا گذاشتن بر روی فرش دستباف برایشان دیگر کار راحتی نخواهد بود.

نکته دیگر در مورد فیلم، تاکید فیلم‌ساز بر استفاده از چندین قومیت و ملیت در بافت فرش است. این تنوع در بافندگان ارتباط مستقیمی با تنوع رنگ و نقش موجود در قالی ایرانی را دارد. نداشتن یک خالق واحد برای فرش از طریق نداشتن یک قهرمان واحد در فیلم نیز نمایان می‌شود، که این خود نمادی‌ست از یگانگی روح انسان‌های مختلف با قومیت‌های متفاوت.

حضور در جشنواره‌ها:

فیلم فرش باد که به قلم محمد سلیمانی نگاشته شده، با تهیه‌کنندگی علیرضا شجاع نوری، در دوران خود توانست موفقیت‌های فوق العاده‌ای کسب نماید که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به جوایز زیر اشاره نمود:

جوایز:

سیمرغ بلورین فیلم برگزیده تماشاگران در بیست و یکمین جشنواره فیلم فجر

جایزه ویژه هیئت داوران بهترین فیلم در بیست و یکمین جشنواره فیلم فجر

نامزد بهترین اثر هنر و تجربه در بیست و یکمین جشنواره فیلم فجر

نامزد نقش اول زن در بیست و یکمین جشنواره فیلم فجر

نامزد بهترین فیلمبرداری در بیست و یکمین جشنواره فیلم فجر

تندیس زرین بهترین فیلم به انتخاب انجمن منتقدان و نویسندگان در هفتمین جشن خانه سینما

نامزد بهترین نقش اول مرد در هفتمین جشن خانه سینما

نامزد نقش اول و دوم زن در هفتمین جشن خانه سینما

نامزد بهترین موسیقی متن در هفتمین جشن خانه سینما

تندیس زرین بهترین صداگذاری و میکس در هفتمین جشن خانه سینما

جایزه ویژه هیئت داوران بهترین فیلم‌نامه در سی و سومین جشنواره فیلم رشد

حضور در پانزدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم توکیو

حضور در پنجاه و یکمین جشنواره بین‌المللی فیلم مانهایم، هایدلبرگ

حضور در جشنواره برنامه « فاصله نزدیک دور » در خانه فرهنگ‌های جهان (آلمان)

حضور در چهارمین جشنواره بین‌المللی فیلم آسیایی رم

حضور در چهل و هفتمین جشنواره بین‌المللی فیلم لندن

حضور در جشنواره برنامه فیلم‌های ارزشمند آسیا در سینما بونکه زا توکیو

حضور در اولین جشنواره بین‌المللی فیلم دوشنبه

همچنین بخوانید: برنی سندرز نامزد انتخابات ریاست جمهوری آمریکا پا روی فرش ایرانی گذاشت

سی پرشیا مگ