فرش نهاوند بافته شهرستان نهاوند، از نواحی خوش آب و هوای استان همدان است. شرایط جغرافیایی مناسب باعث شده پایه اقتصاد این شهر بر دامداری، کشاورزی و صنایع دستی استوار باشد. صنایع دستی مانند فرش و گلیم در نهاوند مانند سایر مناطق ایران از گذشته رونق داشته است. علاوه بر فرش و گلیم تولیدات دیگری همچون جاجیم، زیلو و … نیز در این منطقه رواج دارد. بافندگان فرش با وابستگی به دو عامل یعنی مواد اولیه و بیکاری فصلی دست به آفرینش قالی‌های استثنایی زده‌اند. آثاری ارزشمند که از گذشته به تدریج طراحی و تولید شدهاند و هم اکنون زینت‌بخش بزرگترین موزه‌های جهان هستند.
بافت و جنس
تولید فرش نهاوند عمدتا به دست زنان بوده که نقوش با اصالت و زیبا را نسل به نسل انتقال داده‌اند. فرش‌های منحصربه‌فرد در روستاها با تنوع سایزی بافته می‌شوند. همچنین استفاد از پشم براق و مرغوب باعث می‌شود نقوش و جنس فرش بسیار چشم‌نواز و بادوام باشد. اکثر فرش‌ها در سطح روستاها «یک پود» و نوع گره بافت آنها «گره فارسی» است.
طرح و نقش
فرش نهاوند به عنوان فرش‌های پیشرو در منطقه رتبه‌‌بندی می‌شوند و بیشتر نقوش از شهر ملایر جمع‌آوری شدهاند. همچنین تا حدودی از فرش‌های عشایری الهام گرفته شدهاند. فرش نهاوند دارای طرح‌های هندسی و نمادین است. معمولا دارای یک ترنج با زمینه‌ای پوشیده شده از شکل‌های کوچک که اطراف آن با نقوش برگ، گل و شاخه تزئین شده است. نقوش آنها عبارتند از: کله‌گلی(گلدانی)، عشوند، تاریخی یا سالاری و گل‌حیدری. فرش‌ها اغلب ترنج وسط دارند حاشیه‌ای با گل و گلدان معمولی نیز دیده می‌شود. لچک‌ها، نشانگر باغچه در حیاط خانه‌های قدیمی است. همچنین گل نشانگر و نماد باغ است.
رنگ‌های زنده
رنگ‌های ترکیبی زیبا بیشتر از رنگ‌های قرمز و بژ تشکیل شدهاند که در زمینه آبی نمایان می‌شوند. رنگ اغلب فرش‌های نهاوند طبیعی و بعضا شیمیایی بوده و بیشتر به شیوه سنتی رنگ می‌شوند. البته فرش‌های نهاوند متعددی میتوان یافت که از این قاعده تبعیت نمی‌کنند. میتوان گفت فرش‌های نهاوندی دارای نمای رنگی بسیار زیبایی است. همین امر فرش نهاوند را به کالای محبوب در بازار اروپای غربی تبدیل کرده است. فرش نهاوند در حدود قرن نوزدهم وارد بازار غرب شد که لذت بصری دلیل محبوبیت این فرش بود.
کارکرد فرش نهاوند در اجتماع
فرش‌های نهاوندی در کشورهای غربی به خوبی شناخته شدهاند و متقاضیان فراوانی دارند. زیرا با توجه به قیمت آنها از ارزش بالایی برخوردارند. فرش نهاوند معمولا روی دار افقی بافته می‌شوند. کیفیت بالای این دست‌بافته را میتوان با توجه به پشت آن مشاهده کرد. زیرا بافندگان با دقت از گره‌های بسیار ریز استفاده می‌کنند که از شاخصه‌های اصلی فرش نهاوند است. رجشمار ۱۵ تا ۲۵ (روستایی) ۳۰ تا ۴۰ (شهری) می‌باشد. همچنین فرش نهاوند معمولا به صورت ضخیم و پرز بلند است. فرش نهاوند جایگاه اقتصادی و اجتماعی در بین مردم داشته و علاوه بر کارکرد معمول فرش در منازل و برای تزیین به صورت دیوارکوب نیز استفاده می‌شود. فرش نهاوند در مراسم‌هایی مانند عروسی و عزادرای نیز جایگاهی ویژه دارد.
فرشبافی هنری با اصالت و گنجینه‌ای ارزشمند از هنرهای کاربردی بومی ایران است که در آداب، رسوم، سنن، عادات و اعتقادات مردم ریشه‌ای عمیق دارد. بافت فرش در شهرستان نهاوند با گسترش نسبی ادامه دارد. بافندگان نهاوند اکثرا روستایی و عمدتا زنان هستند. بافندگان نهاوند در استفاده از نقوش اصیل و زیبای سنتی بازمانده قدیمی مهارت دارند. فرش از جمله صنایعی است که در توسعه فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی تاثیرگذار است. فرش دستباف درآمد و خوداشتغالی ایجاد کرده است. با این وجود به نظر می‌رسد خلاقیت، شور و اشتیاق در این کار به دلیل بها ندادن به این صنعت کمرنگ شده است. اگر هم طرحی در این شهر ابداع گردد به آن رسیدگی نمی‌شود حال آن که اکثر این طرح‌ها از طرح‌های اصیل ایرانی اقتباس شدهاند. یکی از راهکارهای حل این مشکل توجه ویژه و اهمیت دادن به این هنر و ایجاد بازارهایی برای فروش کار بافندگان در کشور از جمله به شهرستان نهاوند است.
همچنین بخوانید: شهرت بی پایان فرش کاشان در تاریخ