در قسمت قبلی مهمترین موزه های فرش دستباف در جهان به بررسی چند موزه مهم در این حوزه پرداختیم. موزه فرش باکو، موزه هنر وین، موزه لوور، موزه ویکتوریا و آلبرت لندن و موزه متروپولیتن نیویورک. در ادامه این مطلب قصد داریم تا تعدادی دیگر از مهمترین موزههای فرش دستباف را بررسی نماییم. بعضی از این موزهها به صورت تخصصی، و برخی دیگر در میان آثارشان، فرشهای نفیس دستباف را نیز در معرض دید مخاطبان قرار میدهند.
موزه فرش ترکمن
موزه فرش ترکمن که به موزه ملی فرش معروف است با داشتن بزرگترین مجموعه از فرشهای ترکمن، یکی از موزههای مهم ترکمنستان به شمار میرود. این موزه که در شهر عشقآباد واقع شده است. میعادگاهی غنی از فرشهای ترکمن از قرون وسطی تا قرن بیستم است.
آثار این موزه که در 24 اکتبر 1994 افتتاح شده است شامل بیش از 1000 قالی با گسترهای از فرشهای عتیقه تا معاصر، و همچنین بسیاری از کالاهای مرتبط با فرش مثل چووالان، خورجین ها، توربا و غیره است. از مهمترین ویژگیهای قالیهای این موزه ابعاد آنهاست.
در یکی از بخشهای موزه ترکمن که در طبقه اول آن واقع شده است، فرشهایی با ابعاد دویست و سیصد متر مربع نیز به چشم میخورند. به عنوان مثال در سال 2001 فرشی 301 متر مربعی با ابعاد 14 در 21.2 متر برای بزرگداشت 10 سال استقلال ترکمن از اتحاد جماهیر شوروی بافته شده است. این فرش در همین بخش در معرض دید بازدیدکنندگان قرار گرفته است. یک فرش دیگر نیز در موزه قرار دارد که در سال 1968 بافته شده و تلاش نموده با تلفیق سبکهای مختلف، نماینده همه قبایل در ترکمنستان باشد و وحدت را به نمایش بگذارد.
موزه فرش استانبول
موزه فرش استانبول یکی دیگر از معروفترین موزههای فرش جهان است. این موزه از جله مهمترین جاذبههای فرهنگی و تاریخی کشور ترکیه میباشد. در این مجموعه که در آوریل 1979 در مسجد سلطان الهمت افتتاح شده، فرشهای متنوعی از دورههای مختلف تاریخ گردآوری شده و توانسته چشم مخاطبین زیادی را به خود جلب کند.
فرشهای موجود در موزه فرش استانبول مربوط به دورههای مختلف تاریخ، همچون سلجوقیان و عثمانیان است. هر یک طرحها و نقشها و ویژگیهای خاص خود را دارند. این موزه یکی از غنی ترین مجموعههای فرش جهان را در بر دارد و شامل بیش از 800 فرش از قرن 14 تا 20 میشود. به صورت کلی میتوان آنها را در سه دوره تاریخی را در نظر گرفت: آثار عصر ملوک الطوایفی در آناتولی، آثار دوره عثمانی در آناتولی مرکزی و شرقی، آثار بزرگ دوره عثمانی.
موزه فرش تهران
موزه فرش تهران یکی از بزرگترین و غنیترین موزههای تخصصی فرش در جهان است. این موزه مخزنی از نفیسترین فرشهای متنوع ایران است. قالیهایی از قرن شانزدهم تا به الان، از تبریز تا کاشان، از مشهد تا اصفهان و … .
این موزه که توسط عبدالعزیز فرمانفرمائیان طراحی شده با سبکی کلاسیک و با معماری و نمایی زیبا، شباهت زیادی با فرش و فرشبافی دارد. موزه فرش تهران در سال ۱۳۴۰ به صورت ناتمام به منظور گالری فرش ساخته شد. این موزه حدود ۱۵ سال به صورت متروکه باقی ماند. سپس در سال ۱۳۵۵ کار احیای مجدد آن آغاز و در بهمن ماه سال ۱۳۵۶ رسما افتتاح گردید.
این مجموعه از دو گالری نمایشگاهی به مساحت 3400 متر مربع تشکیل شده است. گالری طبقه همکف به نمایشگاه دائمی اختصاص داده شده است. گالری طبقه بالا برای نمایشگاههای موقت فرش در نظر گرفته شده است.
از مهمترین آثار این موزه میتوان به فرشی کاملا مشابه قدیمیترین فرش جهان بافته شده اشاره نمود. طرح این قالی با نقش شاهان هخامنشی که دور محوطه مرکزی با اسب حرکت میکنند. همچنین نقش گوزنهای خالدار که در خلاف جهت شاهان در گردش هستند به چشم می خورد. طرح این فرش مربوط به دوران هخامنشی است و نشاندهنده قدمت 2500 ساله قالیبافی در ایران است.
در طول این سه مقاله تلاش نمودیم تا مهمترین موزه های فرش که قالیهای مهمی را در خود جای دادهاند مورد بررسی قرار دهیم. موزههای دیگری نیز در جهان وجود دارند که قالیهای نفیسی را در معرض دید مخاطبین قرار میدهند که در مجالی دیگر بدانها نیز میتوان اشاره نمود.
همچنین بخوانید: تاریخچه فرش دستباف در ایران و جهان و نگاهی به پیدایش آن