نقش شکارگاه : هنر بافت فرش یکی از اصیل‌ترین و قدیمی‌ترین هنرها در بین ایرانیان بوده است. حتی قدیمی‌ترین فرش جهان را متعلق به ایرانیان دوره هخامنشیان میدانند. نکته جالب توجه این است که با وجود این قدمت هنر فرش‌بافی در گذر زمان هرگز قدیمی نشده و هر روز علاقه‌مندان بیشتری را از ملل و فرهنگ مختلف مجذوب خود کرده است. زیبایی طرح و نقش‌های ایرانی را شاید بتوان یکی از عوامل اصلی در ماندگاری این هنر دانست که فرش ایرانی را به اثری بی‌نظیر تبدیل کرده است.نقوش فرش‌ها هر یک می‌توانند بیانگر موارد مهمی از جزئیات فرهنگی و برهه‌ای از تاریخی باشند که فرش در آن زمان بافته شده است. از میان این طرح‌ها میتوان به نقش فرش گلستان، لچک ترنج، طرح و نقش شکارگاه و … اشاره کرد. در ادامه این مقاله با ما همراه باشید تا به صورت جزئی‌تر طرح و نقش شکارگاه را با هم بررسی کنیم.
فرش نقش شکارگاه
شاید بتوان علت شکل‌گیری این طرح در فرش ایرانی را علاقه پادشاهان و گذشتگان به شکار دانست. همان‌گونه که از نام این طرح‌ها بر می‌آید، در این گونه نقشه‌ها از صحنه شکار با نقش پرندگان و حیواناتی که در حال فرار هستند. به اضافه شکارچی سواره یا پیاده، که سعی در شکار آنها دارد همراه با گل و گیاه و درخت استفاده می‌شود. حیوانات استفاده شده در نقوش بخش مرکزی فرش شکارگاه عموما شامل گوزن و آهو و حیوانات وحشی می‌شوند. در بدنه فرش همچنین نقش‌هایی مانند درخت وجود دارد و در حاشیه‌ی آن نیز گل و گیاهان زیبایی به تصویر کشیده شده است. که نشان دهنده‌ی منطقه‌ی خوش آب و هوای شکار است.از معروف‌ترین گروه‌های فرعی این نقشه میتوان به شکارگاه درختی، شکارگاه ترنج دار، شکارگاه لچک ترنج و شکارگاه سراسری اشاره کرد. طرح شکارگاه به صورت درختی، تخته‌ای و سراسری بافته می‌شود.
در طرح شکارگاهی میتوان طرح گلستان باستانی یا انعکاسی از واقعیات باغ‌های کهن را دید. در یکی از این طرح‌های شکارگاهی اصیل نقشی وجود دارد که در آن شیر به گاو یا شیر به پلنگ یا ببر و… حمله کرده است. این نقش گرفت‌وگیر نام دارد که یادآور یک نقش کهن باستانی معروف و هم وجود انواع حیوانات در باغ‌ها وجنگل‌های باستانی است.
تاریخچه طرح شکارگاه
مطابق مستندات تاریخی، دشت و باغ‌ها تا دوره هخامنشی همچنان برقرار، آباد و مقدس بوده‌اند. هخامنشیان دشت‌هایی را که بسیار بزرگ، انباشته از گیاهان و جانوران بود مناسب‌ترین جا برای شکار خود در نظر گرفتند. و آن باغ‌های مقدس را شکارگاه خود قرار دادند. طرح و نقش شکارگاه نیز ریشه در این دوران دارد.استفاده از طرح شکارگاه در زمان شاه‌عباس صفویه بیشتر شد و تکامل پیدا کرد. از جمله فرش‌های معروف شکارگاه میتوان به شکارگاه موزه وین و فرش شکارگاه موزه پولدی پتزولی اشاره کرد. که از نفیس‌‌‌‌ترین فرش‌های ایرانی به شمار می‌روند.
مناطق مهم بافت نقش شکارگاه
ایرانیان همواره علاقه‌مند به استفاده از فرش دستبافت در منازل خود بوده‌اند. آنها کمک فرش دستبافت، زیبایی و گرمای بیشتری را به چیدمان اضافه کرده‌اند. همانطور که پیشتر اشاره شد یکی از طرح‌های پرطرفدار در فرش دستباف ایرانی طرح شکارگاه است که در فرش‌های بافته شده بخش‌های مختلف ایران دیده می‌شود.
- طرح شکارگاه فرش تبریز
- طرح شکارگاه فرش کاشان
- طرح شکارگاه کاشمر
- طرح شکارگاه فرش بیجار
- طرح شکارگاه فرش قم
- فرش طرح شکارگاه اصفهان
و عموما فرش‌های شکارگاه تبریز، قم، کاشان و مناطق شمالی ایران از محبوبیت بیشتری برخوردارند.
موضوع طرح قالی شکارگاه
موضوع شکار در نقوش فرش و قالی در هر دوره‌ای وابستگی شدیدی با رویکردهای فرهنگی، سیاسی و مذهبی همان عهد داشته است. میتوان گفت برترین دوره به کارگیری این نقوش، مربوط به قرن شانزدهم میلادی هم‌زمان با سلطنت صفویان می‌باشد. نقش شکارگاه در قالب طرح لچک ترنج، یکی از رایج‌ترین نقش‌های به کار گرفته شده در قالی آن دوره است.
همانطور که ملاحظه نمودید طرح شکارگاه یکی از انواع طرح‌های اصیل ایرانی است. این طرح ریشه در فرهنگ و سنت‌های ایرانی دارد. شما نیز می‌توانید نظرات خود را در مورد این طرح با ما و دیگران به اشتراک بگذارید.
همچنین بخوانید: قالی شکارگاه غیاث الدین جامی ، از آثار فاخر دوره صفویه در ایتالیا