قالی راور از گذشته جزو ظریفترین قالیهای کرمان بوده است. طبق شواهد تاریخی بنظر میآید در طی جنگهای اواخر قرن 19 کرمان دچار خسارات زیادی میشود و بسیاری از ساکنین به راور میگریزند این امر موجب شده تکنیکهایی که در طراحی و رنگرزی فرش کرمان وجود داشته است، به راور منتقل شده و فرش این دو منطقه در کنار یکدیگر مطرح شوند. از همین رو طرح فرشها مشترک و یا تلفیقی است که با تفاوتهایی مختصر قابل تشخیص است.
راور شهری کوچک در حاشیه کویر لوت بوده که مرکز قالیبافی استان کرمان و شهر ملی قالی ایران است. میتوان گفت که در سالهای اخیر بهترین فرشهای منطقه کرمان در راور بافته میشود. شهرستان راور با تولیداتی نه چندان زیاد، از نظر کیفیت بسیار مورد توجه است و در بازارهای داخل و خارج, از شهرت زیادی برخوردار است، بهطوری که قالیهای مرغوب و استثنایی کرمان را به نام «قالی راور» میشناسند. قالیبافی مهمترین صنعت این شهرستان است.
نحوه بافت و رنگرزی
نقشه خوانی راوری با آوایی خاص بوده که مختص راور است. قالیچههای راور با کیفیت بافت بسیار مرغوب با گرههایی از نوع نامتقارن (فارسی) بافته میشوند. تعداد گره 5000 در دسی متر مربع میباشد.(حدود 50 رج تبریز) جنس پرز قالی راور از مرغوبترین پشم تابیده شده است که از قالیچههای کرمان ظریفتر است و بسیار کوتاه چیده میشوند. دارهای رایج در راور، دار عمودی گردان است. در کارگاههای راور نام گوک از همه جا معروفتر و لطافت گوک راور از بقیه مناطق بیشتر میباشد.
قالی راور دارای تنوع رنگی خاصی است که معمولا رنگهای استفاده شده از آن در حدود بیست رنگ است و یکی از دلایل شهرت آن گستره رنگی این قالی است. زمینه اغلب قالیها شامل رنگهای آبی، سیاه و لاکی هستند. رنگهای تیره و روشن در کنار یکدیگر به این ترتیب استفاده میشوند: سفید نخودی، بادامی، دارچینی، قهوهای، طلایی، سورمهای، آبی، آبی لاجوردی، گلخاری (قرمز و کمی سفید) و جوزی (گردویی) که همه رنگها در ۲ نوع کمرنگ و پررنگ (سیر و روشن) به کار میروند.
امروزه تولیدات قالی راور در ابعاد متنوع، با رنگبندی زیبا در زمینههای تیره و روشن، اما با برتری رنگهای زرد و نارنجی در جزییات، در بازارهای داخل و خارج وجود دارد. همچنین رنگرزی در راور ۱۰۰ درصد گیاهی نیست و از رنگ شیمیایی مناسب نیز استفاده میشود.
طرح و نقشی سرشار از گل
فرش راور از گذشته دارای ابعاد بزرگ و پرکاربرد با نقوش ریز است. از خصوصیات قالی راور نقش هزارگل بوده که تمام زمینه را میپوشاند. گلدان سرو و طرح ترنج نیز بسیار متداول هستند. به طور معمول تمام سطح فرش سرشار از نقش است و فضای خالی در آن دیده نمیشود. معمولا نقوش از طبیعت الهام گرفته میشوند، از طرحهای معروف قالی راور میتوان به سرام، سه کبک و ترنج شاه عباسی اشاره کرد. قالی دستباف راور عموما دارای نقشهای گیاهی و یا جنگلی است. که در اصطلاح گویشی و نوع نقش خاص خود به انواع ده و سیزده، هشت و یازده، صد، پشتی و روصندلی و…تقسیم بندی میشود.
دیگر طرح و نقشهای قالی راور شامل تصویر حافظ، خیام، لیلی و مجنون، منظره و همچنین طرحهای جنگلی، سروی، درختی حیواندار، خشتی، محرابی گلدانی، شکارگاه قابی، درختی گلدانی، خوشهای، حسنخانی، هزارگل، قابقابی و … میباشد. وجود گلهای پیچ در پیچ و گوناگون با رنگهای مختلف همیشه در نقوش ثابت است که تقارن خاص آنها از دلایل شهرت این قالی است.
ترینهای فرش کرمان
در سال ۲۰۱۳ یک قالی راور مربوط به دوره صفوی در حراج ساتبی نیویورک به عنوان گرانترین فرش جهان به قیمت ۳۳ میلیون و ۷۶۵ هزار دلار به فروش رفت. رکورد قبلی گرانترین فرش جهان نیز متعلق به فرش دیگری از راور بود که در سال ۲۰۱۰ به قیمت ۹ میلیون و ۷۰۰ هزار دلار در حراج کریستی لندن به فروش رفت.
بزرگترین قالی جهان (تا پیش از دوران معاصر) یک قالی با ابعاد 375 متر مربع بود که با مواد اولیه نفیس و هنر انگشتان مردان و زنان کرمانی نقش گرفته بود و در سال ۱۲۸۳ به بندر بوشهر منتقل شد تا سازمان ملل را زینت دهد. پیش از انتقال این قالی منحصر به فرد در صحن مسجد جامع کرمان برای دید عموم پهن شد. این قالی پس از انتقال به آمریکا به مجلس سنای ابالات متحده منتقل شد. هم اکنون به دلیل اهمیت این قالی موزه نیویورک سعی در انتقال این فرش نفیس به موزه این شهر دارد.
محبوبیت فرش راور
دوره مهمترین تولیدات راور قرن 19 و 20 میباشد. این قالیها بجای فرش کردن منازل به دلیل گرانبها بودن بیشتر جنبه تزئین دیوار و دکوراسیون دارند. قالی راور از عمق کویر با طرح و نقش زیبا ریشه در فرهنگ مردم کرمان دارد و جدا از سایر عواملی که در تولید یک فرش گرانبها تاثیر دارد، تکنیک خوب فرشبافی در راور است که فرشهای آن را ظریفتر و زیباتر از سایر مناطق استان کرمان مینماید.
همچنین بخوانید: قالی بران رسمی دیرین برای بخت گشایی در شهر خمین