سفره از جمله اصلی‌ترین بافته‌های عشایر ایران است. قطعه کوچک و چهار گوشی که به ظاهر زیرانداز است و در غرب از آن برای همین منظور استفاده می‌شود. حال آنکه کسانی که سفره را می‌بافند، هیچگاه آن را زیر پا نمی‌افکنند و قصدشان بافتن سفره نان است. سفره نان در نظر ایرانیان به ویژه روستاییان و عشایر احترام خاصی دارد و نان غذای اصلی آنان است. از این رو زنان که مسئول تهیه نان هستند برای وسیله کار خود نهایت سلیقه و دقت را به کار می‌برند. اهمیت و اصالت این دست بافته‌ها در این است که به طریق ذهنی و به انگیزه مصرف شخصی بافته می‌شوند. بافندگان مواد مورد نیاز خود را از طبیعت پیرامون خویش به دست آورده و ذوق و سلیقه خود را در خلق سفره به کار می‌گیرند.
سفره در میان بافته‌ها
یک نوع از این دست بافته‌های ویژه مشرق زمین، به غذا‌خوری اختصاص می‌یابد. زیر چادرهای عشایری، غذا دور یک میز صرف نمی‌شود بلکه افراد مستقیما روی زمین می‌نشینند و به پشتی‌ها تکیه می‌دهند. در سنت‌های مردمان مشرق زمین، برخی گلیم‌ها با اشکال و طرح خاص به این کار اختصاص می‌یابد. در کشورهای فارسی زبان سفره یا دستارخوان و در کشورهای ترک‌زبان سفره بزی یا سومات نام دارد.
این بافته بسیار زیبا را که عشایر و روستا‌نشینان ایران با تکنیک‌های گلیم و سوزنی در سه نوع مختلف می‌بافند. به دلیل جنبه‌های آیینی، و همچنین احترامی که ایرانیان و مسلمانان برای برکات الهی همچون نان قائل بوده‌اند، بیشتر با نقوش کم بافته شده است، تا این نقوش مداخله‌ای با نان نکنند.
سفرهها بخشی از اثاثیه هر خانواده محسوب می‌شوند. بسته به تعداد افرادی که دور سفره جمع می‌شوند به شکل مربع یا مستطیل هستند. سفرهها کاربرد روزمره دارند، اغلب ساده‌اند با بافت مسطح و از پشمی ضخیم و فشرده بافته می‌شوند. بیشتر زمینه‌ای خالی از تزئینات و رنگ نشده به رنگ سفید شیری پشم طبیعی دارد. نقوش در حاشیه‌ها دیده می‌شوند بخش‌هایی که حتی وقتی روی سفره کاملا چیده شده است نیز کاملا به چشم می‌آیند.
سفره برای پخت
برخی سفره‌های دیگر برای پخت و نگهداری نان به کار می‌روند. در کشورهای شرقی، نان ورقه نازک گردی از خمیر بدون مخمر است که در روستاها و در میان عشایر یک بار در هفته توسط زنان تهیه می‌شود. تهیه نان طی مراسم خاصی انجام می‌گیرد. هر عملی گواه بر این است که هدر ندادن نعمت با ارزشی چون آرد و ممانعت از آلوده شدن خمیر اهمیت بالایی دارد. سفره‌های آردی و سفره نان بافته‌های داری هستند که عشایر و روستاییان شرقی برای تهیه و نگهداری نان به کار می‌برند.
زنان عشایر و روستایی ایران که اغلب وظیفه پخت نان با آن‌ها است، وقتی پای تنور می‌نشینند دو سفره را در طرفین خود پهن می‌کنند. بر روی یکی نان‌های پخته شده را قرار می‌دهند که این سفرهها به سفره نان مشهور است. دیگری برای قرار دادن خمیر است که به سفره آردی شهرت دارد. سفره آردی پارچه ساده مربع شکلی است که بر روی آن خمیر را آماده می کنند. وقتی خمیر نرم و کشسان شد آن را به تکه‌های بزرگ به اندازه مشت تقسیم می‌کنند و روی سینی می چینند. در این موقع سفره آردی بر روی خودش جمع می‌شود تا حتی یک ذره آرد نیز هدر نرود. سپس هر تکه خمیر را با وردنه یا با حرکات دوار پهن می‌کنند تا به صفحه‌ای نازک تبدیل شود. پس از آن نان در تنور یا روی یک صفحه داغ پخته می شود. گوشه‌های سفره را در بالا جمع و به خوبی می‌بندند، نان‌ها دور از غبار و گرمای شدید و با کمی رطوبت به مدت طولانی نگهداری می‌شود.
انواع سفره
به طور معمول خانواده‌ها دست کم سه سفره دارند. یکی ساده‌تر و با تزیین کمتر، که برای خمیر به کار می‌رود و طرح آن زیر آرد سفید می‌شود. دومی کوچک، اما ظریف‌تر و مخصوص نان است. سومی که بزرگ‌تر و آراسته‌تر است برای غذا خوردن به کار می‌رود که افراد خانواده دور آن می نشینند و غذا می‌خورند. رسمی که مینیاتورهای قدیمی نیز وجود آن را تایید می‌کنند. هر بافته ساده‌ای می‌تواند برای این کار انتخاب شود تا فضایی پاکیزه برای قرار دادن غذا فراهم آید. از جمله زیباترین و معروف‌ترین سفره‌های ایران: سفره‌های کردی، افشاری در خراسان، کرمان، ورامین و کامو هستند.
همچنین بخوانید: آشنایی با انواع گلیم دستباف و تخت بافت های ایران